O μοναδικός Jock Stein

Οι Σκωτσέζοι προπονητές έχουν γράψει ιστορία στο βρετανικό ποδόσφαιρο, νικώντας κατά κράτος τους Άγγλους συναδέλφους τους, λίγοι όμως μπορούν να συγκριθούν με το θρύλο της Celtic, Jock Stein.

O τεχνικός που έφερε το πρώτο κύπελλο πρωταθλητριών στη Βρετανία με τη Celtic, δεν είναι απλά ο κορυφαίος προπονητής στην ιστορία των Bhoys, αλλά έχει ψηφιστεί ως ο μεγαλύτερος προπονητής που ανέδειξε ποτέ η Σκωτία και για όσους βιαστούν να προβάλλουν αντιρρήσεις αναφέροντας το όνομα του Sir Alex Ferguson, καλό θα είναι να μάθουν ότι ο τεχνικός της Man.Utd ήταν βοηθός του Stein στην εθνική Σκωτίας και τον θεωρεί μέντορά του, ενώ ήταν στο πλάι του, όταν άφησε την τελευταία του πνοή.

Ήταν μετά τη λήξη του αγώνα με την Ουαλία στο Cardiff, όταν κατάφερε να οδηγήσει την εθνική Σκωτίας στα τελικά του παγκοσμίου κυπέλλου του 1986.

Ο John 'Jock' Stein γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου του 1922 στο Burnbank του Νοτίου Lanarkshire και το ποδόσφαιρο ήταν γι αυτόν μία διέξοδος από τα ανθρακωρυχεία της περιοχής. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα το 1942 με την Albion Rovers, εξακολουθώντας να δουλεύει στα ορυχεία.

Έκανε μεγάλη καριέρα στη θέση του σέντερ χαφ, συμπληρώνοντας πάνω από 200 εμφανίσεις με τους Rovers τους οποίους οδήγησε στην άνοδο στη μεγάλη κατηγορία το 1948, ενώ έχει αγωνισθεί ένα διάστημα με το μορφή δανεισμού στη Dundee Utd το 1943.

Το 1950 πήρε μεταγραφή στην Ουαλική Lianelli, όπου έγινε επαγγελματίας πλήρους απασχόλησης κερδίζοντας 12 λίρες την εβδομάδα! Δεν άντεξε όμως μακριά από τη γυναίκα και την κόρη του που ήταν στη Σκωτία (με το σπίτι του να έχει διαρρηχθεί ήδη δύο φορές) και το 1951 τον απέκτησε η Celtic αντί του ποσού των 1.200 λιρών.

Προοριζόταν για αναπληρωματικός όμως οι πολλοί τραυματισμοί τον έφεραν στο βασικό σχήμα και το 1952, έγινε δεύτερος αρχηγός πίσω από το Sean Fallon. Όταν μάλιστα ο Fallon έσπασε το χέρι του ο Stein έγινε αρχηγός της Celtic μέχρι το τέλος της καριέρας του –λόγω σοβαρού τραυματισμού στο γόνατο- το 1956. Αγωνίσθηκε 148 φορές με τη φανέλα των Bhoys έχοντας σημειώσει 2 γκολ.

Το 1953 πήρε το Coronation Cup με τη Celtic, όταν οι Bhoys νίκησαν 1-0 την Arsenal, 2-1 τη Man.Utd και 2-0 τη Hibernian, για να κατακτήσουν τον ανεπίσημο τίτλο των πρωταθλητών Βρετανίας. Η ομάδα ως ανταμοιβή έστειλε με δικά της έξοδα τους παίκτες στην Ελβετία για να παρακολουθήσουν το παγκόσμιο του 1954, με τον οξυδερκή Stein να εντυπωσιάζεται από την τακτική των Ούγγρων.

Μετά το άδοξο τέλος της ποδοσφαιρικής του καριέρας (ο μοιραίος τραυματισμός ήταν σε φιλικό παιχνίδι) η Celtic του ανέθεσε την εκγύμναση των αναπληρωματικών και των νεαρών παικτών της ομάδας κι ήταν αυτός που κατάφερε να πείσει το σύλλογο να κάνει προπονητικό γήπεδο στο Barrowfield.

Το 1958 είχε την πρώτη του επιτυχία ως προπονητής παίρνοντας με τους αναπληρωματικούς τρόπαιο από τους Rangers, όμως η προπονητική του καριέρα άρχισε ουσιαστικά όταν πήγε στη Dunfermline το Μάρτιο του 1960. Μέσα σε 6 εβδομάδες κράτησε την ομάδα στην κατηγορία για να την κάνει αργότερα ιδιαίτερα ανταγωνιστική.

Κατέκτησε το κύπελλο Σκωτίας το 1961 κερδίζοντας 2-0 τη Celtic στον τελικό. Το 1962 νίκησε την Everton στο Κύπελλο Εκθέσεων (πρόγονος του κυπέλλου UEFA) για να αποκλειστεί από τη Valencia.

Το 1964 ανέλαβε τη Hibernian μετατρέποντάς τη σε ποδοσφαιρική δύναμη. Κάλεσε μάλιστα τη Real Madrid σε φιλικό στο Εδιμβούργο, για να επικρατήσει 2-0 των Ισπανών μπροστά σε 32.000 θεατές. Έφερε τη Hibernian μέχρι την κορυφή της βαθμολογίας και είναι στατιστικά ο κορυφαίος προπονητής στην ιστορία της Hibernian με ποσοστό νικών 62%. Η αντίληψη του ήταν μοναδική και ήξερε καλύτερα από τον καθένα τη δομή του παιχνιδιού, χρόνια μπροστά από την εποχή του.

Η Wolves τον προσέγγισε –με τη φήμη του να έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Σκωτίας- κι αυτός ζήτησε τη γνώμη του προέδρου της Celtic, Bob Kelly, ελπίζοντας ότι θα του κάνει κι αυτός πρόταση. Ο Kelly τον ήθελε πράγματι αλλά ως βοηθό του Sean Fallon, όμως ο Stein αρνήθηκε τόσο τη θέση του βοηθού όσο και το αναλάβει την ομάδα μαζί με το Fallon. Ήθελε να είναι το απόλυτο αφεντικό του ποδοσφαιρικού τμήματος και ο πρόεδρος της Celtic του έκανε τελικά το χατίρι, παρότι ο Stein ήταν προτεστάντης! Ήταν αναμφισβήτητα η σοφότερη απόφαση που πήρε ποτέ ο Bob Kelly. "Έχασα κάποιους φίλους πηγαίνοντας στη Celtic” είχε πει ο Stein, για να προσθέσει: “Aν όμως μόνο αυτό έχει σημασία γι αυτούς τότε δεν ήταν ποτέ φίλοι μου."

Το Μάρτιο του 1965 ο Jock Stein έγινε ο πρώτος προτεστάντης στην ιστορία της Celtic, με τη συμβολή του να είναι καταλυτική. Η Celtic είχε οκτώ χρόνια χωρίς τρόπαιο κι ο Stein κατάφερε μέσα σε έξι εβδομάδες στον πάγκο να πάρει το κύπελλο Σκωτίας κερδίζοντας μάλιστα στον τελικό τη Dunfermline. Την επόμενη η Celtic πήρε το πρώτο της πρωτάθλημα μετά το 1954, για να αποκλειστεί στα ημιτελικά του κυπέλλου κυπελλούχων από τη Liverpool.

Αυτό που ακολούθησε ήταν ανεπανάληπτο. Με το Stein στον πάγκο η Celtic έκανε το πρώτο treble της ιστορίας της για να πάρει και το κύπελλο Γλασκώβης νικώντας στον τελικό τους Rangers. Το πέμπτο τρόπαιο σε μια ασυναγώνιστη σεζόν ήταν το μεγαλύτερο, το κύπελλο πρωταθλητριών με τον τρόπο που το κατέκτησε η Celtic να μένει στην ιστορία. Mέχρι τότε οι Λατίνοι κυριαρχούσαν στο κύπελλα Ευρώπης κι ο τελικός που έγινε στο Estadio Nacional της Λισαβόνας είχε ένα φαβορί, τη μεγάλη Inter του Helenio Herrera, με το –αντιπαθητικό για πολλούς- αλλά ανίκητο εκείνη την εποχή catenatsio. Οι Ιταλοί φάνηκε να δικαιώνουν τα προγνωστικά όταν πήραν το προβάδισμα μόλις στο 7’ με πέναλτι του θρυλικού Sandro Mazzola.

Αυτό που επακολούθησε ήταν αυτό που είχε υποσχεθεί ο Jock Stein με δηλώσεις του πριν το ματς: “Θα επιτεθούμε από την αρχή μέχρι το τέλος, η Inter μπορεί να είναι σίγουρη γι αυτό αν και δε νομίζω ότι θα τη βοηθήσει να το γνωρίζει.”

H Celtic έκανε τη μία επίθεση πίσω από την άλλη με τον goalkeeper των Ιταλών, Giuliano Sarti να αναδεικνύεται σε μορφή του αγώνα κάνοντας τη μία απόκρουση πίσω από την άλλη. Εκείνη τη μέρα γεννήθηκαν τα “λιοντάρια της Λισαβόνας” όπως ονομάστηκε η συγκεκριμένη ομάδα της Celtic που ξεσήκωσε το κοινό με την απόδοσή της. Ισοφάρισε στο 62’ με τον Tommy Gemmel για να πάρει τη νίκη στο 85’ με γκολ του Steve Chalmers.

“Δεν θέλουμε απλά το κύπελλο πρωταθλητριών. Θέλουμε να το πάρουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να μας απολαύσουν οι ουδέτεροι και να χαρούν που το πήραμε” είχε πει ο Stein με την ομάδα του να τον δικαιώνει απόλυτα.

Ήταν η πρώτη ομάδα από τη Βρετανία που πήρε το κύπελλο πρωταθλητριών κι η μοναδική ομάδα της Σκωτίας που το έχει καταφέρει. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι παίκτες της Celtic ήταν Σκωτσέζοι έχοντας γεννηθεί σε απόσταση 30 μιλίων από τη Γλασκόβη. Ο Jock Stein έγινε ο πρώτος προπονητής που είχε κερδίσει όλες τις διοργανώσεις στις οποίες πήρε μέρος, ενώ μετά τον τελικό της Λισαβόνας, ο φίλος του –και προπονητής τότε της Liverpool- Bill Shankly του είχε πει : “John είσαι αθάνατος τώρα”.

"Ένας μεγάλος προπονητής, φίλος μου χρόνια ολόκληρα, ένας μεγάλος άνδρας με καρδιά από χρυσάφι, έτοιμος να προσφέρει και το τελευταίο του σελίνι. Ναι, ο Stein ήταν ο καλύτερος” είχε δηλώσει κάποτε ο Shankly.

Ο Stein επρόκειτο να χριστεί ιππότης, όμως μετά τη συμπλοκή των παικτών του στο διηπειρωτικό κύπελλο με τη Racing Club της Αργεντινής το όνομά του βγήκε από τη λίστα. Την επόμενη σεζόν το πρωταθλητριών κέρδισε η Manchester Utd κι ο Matt Busby ανακηρύχθηκε αμέσως ιππότης, με τους υπεύθυνους να παραδέχονται χρόνια μετά ότι αν είχαν κινηθεί το ίδιο γρήγορα, ο Stein θα γινόταν ιππότης πολύ πριν τα επεισόδια με τη Racing στην Αργεντινή.

Όχι ότι ο Stein το είχε ανάγκη, με τα επιτεύγματά του να μιλούν από μόνα τους. Μετά το πρωταθλητριών του 1967 ακολούθησε το τρίτο συνεχόμενο νταμπλ για τη Celtic, ενώ το 1969 έκανε το δεύτερο treble μέσα σε 3 χρόνια. Το 1970 η Celtic βρέθηκε ξανά στον τελικό του πρωταθλητριών για να χάσει στην παράταση από τη Feyenoord παρότι είχε προηγηθεί. Ήταν το μοναδικό ματς που είχε …διαβάσει λάθος ο Jock Stein, σύμφωνα με τους παίκτες του.

Στη θητεία του στον πάγκο της Celtic, οι Bhoys έκαναν ρεκόρ κατακτώντας 9 σερί πρωταθλήματα (το οποίο ισοφαρίστηκε από τους Rangers το 1997) πήραν οκτώ κύπελλα Σκωτίας και 6 League Cup. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Celtic του 1967 έχει ψηφιστεί ως η καλύτερη βρετανική ομάδα όλων των εποχών.

Το 1975 ο Stein τραυματίσθηκε σοβαρά σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, παραλίγο να πεθάνει όμως κατάφερε να αναρρώσει. Στο μεγαλύτερο διάστημα της περιόδου 1975-76 ο Sean Fallon καθόταν στον πάγκο, για να επιστρέψει ένα χρόνο μετά ο Stein.

Δεν είχε όμως ανάλογα αποτελέσματα κι οι υπεύθυνοι αποφάσισαν να φέρουν …νέο αίμα, με τον αρχηγό της ομάδας του 1967, Billy McNeill στον πάγκο. Προσέφεραν θέση στο συμβούλιο στο Stein, ο οποίος αρνήθηκε λέγοντας : “Λυπάμαι που φεύγω αλλά δεν θέλω να γίνω πωλητής”.

Ανέλαβε τη Leeds τη σεζόν 1978-79, έχοντας ήδη απορρίψει δύο προτάσεις από τη Manchester Utd το 1971 και το 1972 όταν ήταν προπονητής στη Celtic τονίζοντας: “Eίμαι πολύ ευτυχισμένος στη Celtic, μου αρέσει που είμαι εδώ, μου αρέσουν οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύω εδώ και πάνω απ όλους μου αρέσουν οι οπαδοί. Μου κάνει ευτυχισμένο να τους κάνω ευτυχισμένος και δεν έχω κανένα λόγο να φύγω”.

45 μέρες πέρασαν από τότε που κάθησε στον πάγκο της Leeds, όταν του ζητήθηκε να αναλάβει την εθνική Σκωτίας. Σε αντίθεση με πολλούς σύγχρονους προπονητές δε δίστασε να αφήσει το ακριβό συμβόλαιο που είχε για να βοηθήσει την εθνική ομάδα της χώρας του. Οδήγησε τη Σκωτία στα τελικά του παγκοσμίου κυπέλλου του 1982, ενώ τρία χρόνια αργότερα αντιμετώπιζε στο Ninian Park την Ουαλία. Ήταν 10 Σεπτεμβρίου του 1985 και το 1-1 που απέσπασε έφερε την ομάδα του στα τελικά του παγκοσμίου κυπέλλου του 1986.

Υπέστη όμως καρδιακή προσβολή μετά το τέλος του αγώνα και άφησε την τελευταία του πνοή στο ιατρείο του γηπέδου. Ήταν μόλις 62 ετών. Ο θάνατός του σόκαρε τους πάντες, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο –τότε βοηθός του στην εθνική- Alex Ferguson.

O Ferguson ήταν αυτός που έκατσε στον πάγκο της Σκωτίας στο μουντιάλ το 1986 για να αναλάβει στη συνέχεια την Aberdeen και μετά τη Manchester Utd. “Είμαι υπερήφανος που γνώρισα το Jock Stein ως προπονητή και ως φίλο. Ήταν ο μεγαλύτερος προπονητής στην ιστορία του Βρετανικού ποδοσφαίρου. Άνθρωποι όπως ο Jock θα ζούν για πάντα στη μνήμη όλων" είχε δηλώσει ο Sir Alex ενώ απευθυνόμενους κάποτε στους Άγγλους δημοσιογράφους είχε πει: “ O Jock Stein ήταν ο τέλειος ομοσπονδιακός τεχνικός. Εσείς δεν είχατε ποτέ κάποιον σαν αυτόν. Δεν έχετε Jock Steins, δεν θα έχετε ποτέ ένα Jock Stein.”

Κάποτε αναφερόμενος στον οξύθυμο χαρακτήρα του ο Sir Alex είχε πάλι μιλήσει για το Stein: “Ο Jock μου είχε πει ότι δεν βλάπτει να χάνεις την ψυχραιμία σου για τους σωστούς λόγους”.

Ο Jock Stein δεν έγινε ποτέ Sir, αναδείχθηκε όμως το 2003 ως ο κορυφαίος προπονητής που ανέδειξε το βρετανικό ποδόσφαιρο και φυσικά έχει ψηφισθεί ως ο μεγαλύτερος προπονητής στην ιστορία της Celtic.

Στην ανακατασκευή του Celtic Park το 1990 μία κερκίδα ονομάστηκε προς τιμήν του ενώ το άγαλμά του βρίσκεται έξω από την είσοδο του γηπέδου. Ένα άγαλμα που κατασκευάσθηκε από τους οπαδούς της ομάδας κι όταν η διοίκηση της Celtic προσφέρθηκε να βοηθήσει η απάντηση των οπαδών ήταν : “Είναι δικός μας άνθρωπος, είναι κάτι ανάμεσα σε αυτόν και σε εμάς κι εσείς δεν έχετε καμία δουλειά να ανακατευθείτε”.

Πολλές ήταν οι ρήσεις του Jock Stein που έμειναν στην ιστορία όπως : “H φανέλα της Celtic δεν συρρικνώνεται για να χωρέσουν κατώτεροι παίκτες”, “το ποδόσφαιρο δεν είναι τίποτα χωρίς τους οπαδούς”, “ο καλύτερος τρόπος να αμυνθείς είναι στην αντίπαλη περιοχή”, "όταν είσαι αρκετά καλός ο διαιτητής δεν έχει σημασία".

Ήταν πάντα κατά των θρησκευτικών διαφορών και πολλές φορές –παρότι προτεστάντης- καταφέρθηκε εναντίον της πολιτικής διακρίσεων των Rangers. Όταν κάποτε ρωτήθηκε αν υπάρχουν δύο ισάξιοι παίκτες, ένας καθολικός κι ένας προτεστάντης και μπορούσε να πάρει τον έναν ποιον θα διάλεγε απάντησε : “Τον προτεστάντη φυσικά, γιατί οι Rangers δεν πρόκειται να πάρουν ποτέ τον καθολικό”.

Συμπαραστάθηκε όσο λίγοι στα θύματα της τραγωδίας του Ibrox, τονίζοντας: "Αυτή η φοβερή τραγωδία πρέπει να σημάνει το τέλος του μίσους στα Old Frim. Όταν πρόκειται για την ανθρώπινη ζωή το μίσος φαντάζει πικρό κι ασήμαντο. Οι οπαδοί και των δύο ομάδων δεν θα ξεχάσουν ποτέ αυτή την τραγωδία”.

Οι ρήσεις του Stein είναι ατέλειωτες : “Οι οπαδοί του Old Firm πάνε στα ματς της εθνικής για να χειροκροτήσουν τρείς παίκτες να αποδοκιμάσουν δύο και να αγνοήσουν όλους τους υπόλοιπους", ενώ για την εθνική Σκωτίας έχει πει: “Έχουμε τους καλύτερους οπαδούς του κόσμου, δεν έχω δει όμως ποτέ οπαδό να σκοράρει”.

Πολλοί θεωρούν τις ρήσεις του Stein αποστάγματα ποδοσφαιρικής σοφίας κι όσοι διαφωνούν τότε θα πρέπει να έρθουν σε αντιπαράθεση με τους Bill Shankly και Sir Alex Ferguson.

Ο Jock Stein μπήκε στο ποδόσφαιρο για να φύγει από τα ανθρακωρυχεία, βγάζοντας στο φως μερικά από τα φωτεινότερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ψυχής. Άφησε την τελευταία του πνοή στα γήπεδα και ταυτόχρονα μια μοναδική κληρονομιά στο ποδόσφαιρο της Βρετανίας, με τους Σκωτσέζους να την καρπώνονται –δικαιολογημένα- με περηφάνια.

Δεν υπάρχει, ούτε πρόκειται να υπάρξει άλλος σαν κι αυτόν κι όσοι τον γνώρισαν το ξέρουν καλά, με τη σφραγίδα του να μένει ανεξίτηλη στην ιστορία του ποδοσφαίρου.